Партиялар мен өзін-өзі ұсынушылар сайлаушылардың дауысы үшін күреседі. Мұндай пікірді Қазақстанның стратегиялық зерттеулер институты Стратегиялық талдау бөлімінің басшысы Ермек Тоқтаров білдірді, деп хабарлайды ҚазАқпарат тілшісі.
Сарапшы алда өтетін Мәжіліс пен маслихат сайлауының ерекшеліктеріне тоқталып, Қазақстанда жүріп жатқан ірі реформалар саяси доданың тәртіптері мен оның өту процесіне өзгеріс әкелгенін айтты.
«2021 жылы парламенттік сайлау карантин жағдайында өтті. Бірақ бұл сайлау конституциялық мерзімде өтті. Алдағы сайлау саяси жүйенің жаңа ережелер бойынша мүмкіндігінше шұғыл жүзеге асыру үшін мерзімінен бұрын болады. Саяси реформалар сайлау өтетін жағдайларды айтарлықтай өзгертті. Мысалы, саяси партиялар Мәжіліске өту үшін сайлаушылардың 5 пайыз дауыстарын жинау керек. Бұл партияларға жеңілдік болып көрінеді. Бірақ жаңа партиялар пайда болды, ал кейбір партиялар ребрендингтен өтіп, оларға жаңа көшбасшылар келді.
Бұл сайлаудың ең маңызды ерекшелігі – мажоритарлық жүйе бойынша депутаттардың бір бөлігін сайлау. Олар тек партия мүшелері ғана емес, сонымен қатар ұйымдардың өкілдері, сондай-ақ өзін-өзі ұсынып, сайлауға шыға алады. Мұндай жүйе бұрын болған, бірақ 2021 жылғы сайлауда барлық мәслихаттар партиялық тізімдер бойынша құрылды. Негізінде біз аралас сайлау жүйесіне қайта оралдық», – деп пікір білдірді Ермек Тоқтаров.
Оның сөзінше, сайлауда өзін-өзі ұсынған кандидаттарға дауыс беру халықтың саяси процестерге тікелей араласуына, олардың маңызды шешімдер қабылдауда өзіндік үн қосуына ықпал етпек. Яғни, бір мандатты округтер бойынша сайланған депутат азаматтардың мүддесін мінберде көтеруге мүмкіндік алады.
«Өзін-өзі ұсынған үміткерлер депутат болып сайланған жағдайда қоғамдық саясаттың маңызды қатысушылары болады. Олар округтен келген өз сайлаушыларының мүдделерін қорғауға міндетті. Бұл депутаттар азаматтар жағынан мұқият қадағаланады, өйткені олардың мандатын қайтаруға мүмкіндік бар. Жергілікті тұрғындар үшін бұл өз мүдделерін Мәжіліс деңгейінде де, мәслихаттар деңгейінде де қорғауға үлкен мүмкіндік. Мұндай жағдай азаматтарды қызықтырады және олардың саяси қатысуының тиімділігін арттырады деп сенемін», – дейді сарапшы.
Сонымен қатар Ермек Тоқтаров биылғы Мәжіліс және маслихат сайлауында жоғары бәсекелестік күтіліп отырғанын атап өтті.
«Жаңа партиялардың пайда болуы және бір мандатты округтерден өзін-өзі ұсынушылардың қатысуы сайлаудағы жоғары бәсекелестікті қамтамасыз етеді. Әртүрлі идеялар мен жобалар арасындағы бәсекелестік болады. Партиялар мен өзін-өзі ұсынушылар сайлаушылардың дауысы үшін күреседі. Олар елдің болашағы туралы өз көзқарастарын, мәселелерді шешу жаңа тәсілдерін ұсынатын болады. Бұл негізгі сайлауалды белсенділік болады», – деп бөлісті ол.
Ермек Тоқтаровтың айтуынша, еліміздегі реформалар мен алдағы сайлау процесі билік органдарын жаңарту арқылы тиімді мемлекеттік басқару жүйесін құруға бағытталған.
Партии и самовыдвиженцы будут бороться за голоса избирателей
Участие новых партий и самовыдвиженцев обеспечит высокую конкурентность на выборах. Партии и самовыдвиженцы будут бороться за голоса избирателей. Таким мнением с корреспондентом МИА «Казинформ» поделился руководитель отдела политических исследований КИСИ при Президенте РК Ермек Токтаров.
«В 2021 году парламентские выборы прошли в условиях карантина, и сейчас все еще ощущаются последствия пандемии. Однако выборы тогда прошли в установленный конституционный срок. Предстоящие выборы являются внеочередными, и состоятся уже в ближайшее время для реализации новых правил политической системы. Политические реформы значительно изменили условия проведения выборов. Например, политические партии должны набрать 5% голосов избирателей, чтобы пройти в Мажилис. Это кажется некой скидкой для партий. Однако появились новые партии, некоторые партии провели ребрендинг, появились новые руководители», – отметил эксперт КИСИ.
По его словам, отличительная особенность предстоящих выборов – избрание ряда депутатов по мажоритарной системе. Могут выдвигаться не только члены партий, но и представители организаций, также могут избираться путем самовыдвижения. Раньше применялась такая практика, однако в 2021 году на выборах маслихаты были сформированы по партийным спискам. Спикер отметил, что мы вернулись к смешанной системе.
«Участие новых партий и самовыдвиженцев обеспечит высокую конкурентность на выборах. Будет конкуренция между различными проектами и идеями. Партии и самовыдвиженцы будут бороться за голоса избирателей. Они будут предлагать пути решения насущных проблем. Это и станет предвыборной основной активностью», – добавил Ермек Токтаров.
Он также отметил, что в случае, если самовыдвиженцы станут депутатами, они превратятся в основных участников общественной политики. Они обязаны защищать интересы своих избирателей.
«Граждане будут пристально следить за их действиями, так как есть возможность лишить мандата депутата. Это большая возможность для местных жителей защитить свои интересы на уровне маслихатов и Мажилиса. Суть реформ Президента Касым-Жомарта Токаева заключается в создании эффективной системы государственного управления путем проведения выборов и обновления органов власти. Новые депутатский корпус должен дать импульс работе Парламента. Этого ждет народ, избранные депутаты должны отвечать этим запросам. Выборы показывают наше стремление к демократизации, обновлению и повышению эффективности управления» – добавил он.