Нарықтағы дизельге сұраныстың тұрақты өсу себебінің негізгі факторы транзиттік көлік ағыны, бұдан басқа Қазақстаннан шетелге сұр схема бойынша алып кетіп жатқан экспорт.
Өткен жылы мамандардың есептеуінше шетелдік транзиттік көлік тұтынған дизель көлемі шамамен 150 мың тоннаны құрады, бұдан басқа сұр экспортпен кеткен отынның көлемі шамамен 200 мың тонна («IHS Markit» есебі бойынша).
ҚР Энергетика министрі Болат Ақшолақовтың айтуынша Қазақстанда дизель отыны тапшылығының басты себебі бағадағы диспропорция. Отандық отын бағасы көрші елдермен салыстырғанда айтарлықтай арзан. Қазақстан – әлемдегі жанармайы арзан он елдің қатарында. Мысал үшін, Ресейде дизель бағасы орташа есеппен литріне 345 теңге, біздегі нарық бағасынан 45%-ға қымбат. Қырғызстандағы баға 64%-ға жоғары, яғни литріне 390 теңге, Өзбекстандағы баға бізбен салыстырғанда екі есеге қымбат — литріне 480 теңге, бағамыздағы айырмашылық — 101 пайыз.
Дефицит дизельного топлива в регионах Казахстана: причины и последствия
Основными факторами постоянно растущих объемов потребления являются: транзитный автотранспорт, а также «серый» экспорт в соседние страны.
Так, по самым скромным подсчетам, в прошлом году на долю транзитного транспорта пришлось около 150 тыс. тонн дизтоплива. Еще порядка 200 тыс. тонн горючего было вывезено «серым» экспортом (по расчетам «IHS Markit»).
По словам Министра энергетики РК Болата Акчулакова причина тому – значительная разница в цене. Казахстан входит в список стран с самыми низкими ценами на ГСМ. Например, в России стоимость дизтоплива в среднем составляет 345 тенге за литр, что дороже на 45%. А в Кыргызстане цена выше на 64% и составляет 390 т/л, в Узбекистане оно дороже в два раза – 480 т/л (101%).
Redaktor